Καβάσιλας

I

Μεγάλος πεδινός οικισμός (υψόμ. 17 μ., 1.474 κάτ.) του νομού Ηλείας. Βρίσκεται στο δυτικό άκρο του νομού, 32 χλμ. ΒΔ του Πύργου. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Γαστούνης.

II

Επώνυμο ιστορικών προσώπων της βυζαντινής και μεταβυζαντινής εποχής.

1. Αλέξανδρος (11ος-12ος αι.). Βυζαντινός στρατηγός την περίοδο της βασιλείας του Αλεξίου A’ Κομνηνού (1081-1118). Πήρε μέρος στην εκστρατεία του αυτοκράτορα κατά των Νορμανδών, οι οποίοι είχαν αποβιβαστεί στην Αλβανία, και στη μάχη του Δυρραχίου, που κατέληξε σε ήττα των Βυζαντινών. Διακρίθηκε κυρίως στις εκστρατείες που οργάνωσε ο Αλέξιος εναντίον των Τούρκων στη Μικρά Ασία και στις επιχειρήσεις για την απόκρουση των Νορμανδών, οι οποίοι είχαν αποβιβαστεί για δεύτερη φορά στην Αλβανία.

2. Αλέξιος (14ος αι.). Ηγεμόνας της Ηπείρου. Πολέμησε στο πλευρό του Νικηφόρου B’, ο οποίος, με τη βοήθεια της αρχόντισσας της Πελοποννήσου Αικατερίνης Κουρτενέ Βαλουά, επιχείρησε να ανακτήσει το 1339 τον θρόνο του δεσποτάτου της Ηπείρου εκστρατεύοντας εναντίον των Βυζαντινών του Ιωάννη Καντακουζηνού, που είχαν κυριεύσει τα Ιωάννινα, την Άρτα και την Αιτωλοακαρνανία.

3. Κωνσταντίνος (11ος αι.). Βυζαντινός πατρίκιος και στρατηγός κατά την περίοδο της βασιλείας της Ζωής (1041-50). Διετέλεσε δομέστικος της Δύσεως, δηλαδή αρχιστράτηγος των στρατευμάτων που έδρευαν στις ευρωπαϊκές επαρχίες του Βυζαντίου.

4. Νείλος (14ος αι.). Θεολόγος. Το 1360 χειροτονήθηκε μητροπολίτης Θεσσαλονίκης και διαδέχθηκε τον Γρηγόριο Παλαμά. Τις απόψεις του υπέρ του ησυχασμού εξέφρασε στην πραγματεία του Κατά Βαρλαάμ και Ακινδύνου. Ήταν ανθενωτικός και ασκούσε σθεναρή πολεμική κατά των Λατίνων με τα συγγράμματά του. Έγραψε για τα αίτια της διάστασης μεταξύ Δυτ. Καθολικής και Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας, για το καθαρτήριο, για το πυρ του πάπα και τρεις πραγματείες Περί της εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος.

5. Νικηφόρος (10ος-11ος αι.). Στρατηγός διοικητής του θέματος Θεσσαλονίκης κατά την περίοδο της βασιλείας του Βασιλείου B’ του Βουλγαροκτόνου (976-1025). Ως αρχηγός του στόλου του θέματος των Κιβυρραιωτών και της Σάμου, το 1024 κατατρόπωσε σε ναυμαχία κοντά στη Λήμνο τον ρωσικό στόλο του Χρυσόχειρα.

6. Νικόλαος (14ος αι.). Θεολόγος, ανιψιός του Νείλου (βλ. 4.), τον οποίο διαδέχθηκε στον μητροπολιτικό θρόνο της Θεσσαλονίκης. Τη μεγάλη του φήμη οφείλει κυρίως στο σύγγραμμά του Περί της εν Χριστώ ζωής. Ήταν ανθενωτικός και στη διένεξη των ησυχαστών συντάχθηκε με τον Γρηγόριο Παλαμά. Έγραψε επίσης Ερμηνεία της Θείας Λειτουργίας, επιστολές, ομιλίες και εγκώμια.

7. Νικόδημος (Νικόλαος, 1595 – 1652). Λόγιος ιερομόναχος από την Άμφισσα. Χειροτονήθηκε στη μονή Βαρνάκοβας, όπου εκπαιδεύτηκε από τον μοναχό Καλλίνικο. Αργότερα επέστρεψε στην Άμφισσα, όπου ίδρυσε σχολή, στην οποία δίδασκε δωρεάν. Το 1642 προχειρίστηκε επίσκοπος Σαλώνων. Το 1648, μετά τον θάνατο του δασκάλου του, Καλλίνικου, ανέλαβε τη διεύθυνση της μονής Βαρνάκοβας. Από τους μαθητές του αναδείχθηκαν αξιόλογοι λόγιοι, όπως ο Ευγένιος Αιτωλός, ο Νικόλαος Λογοθέτης, ο Φίλιππος Κάρμας κ.ά. Έγραψε: Συλλογή απορημάτων παλαιών τε και νεωτέρων, Ακολουθία του Αγίου Αρσενίου του εκ Καρυών, βίους των δασκάλων του, Χριστόφορου και Καλλίνικου κ.ά.

8. Συμεών (16ος αι.). Λόγιος και μοναχός από την Ακαρνανία. Σπούδασε στην Πατριαρχική Ακαδημία της Κωνσταντινούπολης, όπου αργότερα δίδαξε. Το 1588 αποσύρθηκε στη μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους, όπου παρέμεινε έως το 1605 ασχολούμενος με μελέτες και συγγραφή έργων. Έγραψε πολλά έργα και επιστολές, ενώ μετέφρασε στη νεοελληνική γλώσσα τους Μύθους του Αισώπου και τους Λόγους του Ισοκράτη.